Blog Arşivleri

Yaşayan Bedreddinilik

Bedreddiniliğe günümüze kadar sahip çıkan Amuca kabilesi Tarih kayıtlarında kabilenin adı AMMİLER,EMMİLER,AMUGA, AMUCA olarak yer almaktadır.

Şeyh Bedreddinin asılması ile beraber ardından ona inananlar çeşitli şekiller de cezalandırıldılar. Sürgün edildiler. Adlarına ölüm fermanları çıkarıldı. Zaman geldi devlet tarafından bizzat bu fermanlar uygulandı.

Şeyh Bedreddinin ardından bıraktığı tarikatını ardından MÜMİN BABA toplayıp yeni bir düzen verdi. Mümin Baba üç tuğlu bir paşa iken zamanın padişahına , tüm rütbeleri bırakarak Şeyh Bedreddin’in yolunu devam ettirmek istediğini söylüyor. Bu MÜMİN BABA Bulgaristan’ın Tekke köyünde yatmaktadır. Hala bu köyde yaşı 60 ın üzerinde olanlarda bu yola girmiş kişilerin olduğunu 1989 yılında gelen muhacirler söylüyorlardı.

Bu gün Türkiye Cumhuriyeti sınırları içinde sadece Şeyh Bedreddinin yoluna devam edenler Trakya da kalmıştır. Anadolu da Bedreddiniliğe devam edenler çeşitli baskılar yüzünden tarikat değiştirmişlerdir. Amuca Kabilesinin bir kısmı 1868 yılında Bektaşiliğe geçmiştir.1877 yılında çizilen Bulgaristan Türk sınırı aynı zamanda Amuca Kabilesinide ikiye ayırmıştır. Sınırın hemen ötesinde köyleri kalmıştır. Günümüz Türkiyesin de Şeyh Bedreddini sadık kalan ve onun erkanını hala sürdüren AMUCA KABİLESİ’dir. Halk arasında 93 harbi diye bilinen Osmanlı-Rus savaşına kadar Amucalar haricinde Şeyh Bedreddiniliğe devam edenlerin olduğu sanılmaktadır. Yine de bir kısmı 1877 yılında Bulgaristan da kalan Amuca kabilesi mensuplarının yakın zamana kadar Şeyh Bedreddiniliği devam ettirdikleri söylenmektedir.1998 yılı içinde orada kalanlar ile irtibatımız olmadı. Osmanlı kayıtlarına bir göz attığımızda Şeyh Bedreddini inancına sahip çıkanlara ait pek çok kısıtlayıcı ve sindirici şekilde fermanlar vardır. Amuca kabilesinin Şeyh Bedreddin isyanında Balkanlarda olmayıp o zaman Kayserinin Erkilet İlçesine Bağlı EMMİLER KÖYÜ ile yine Niğde nin Emmiler köyünde olduğu sanılmaktadır. Amucaların Bedreddine Anadolu yu gezdiği yıllarda tabii oldukları sanılmaktadır.

Çünkü Amucalar 1420 li yıllarda hayli kalabalıktır. Öyle ki devlet bu inanca sahip olanları daha evvelde pek çok tarikat Tükmen ine yaptığı gibi bölüp birbirlerinden uzak yerlere yerleştirmiştir. Yılı kesin olmamakla beraber Amuca Kabilesi isyan sonrası devlet tarafından iki kısma ayırılarak bir kısmını Trakyada bu günkü Kofcağız (Eski adı ile Keşirlik) ilçesine bağlı yöreye yerleştirerek 10 adet yeni köy kurdurmuştur.Bu köylerden Bulgaristanda kalanlar,BOKLUCA ,(radoynov) DİKENCE veya TİKENCE,(Graniçar) GABILAR ,Veya GAİBLER (Kaybilere-Strance)GÜNDÜZLER(Cerna-Voda) dir. Türkiye sınırları içine kalan ilk 6 köyümüzde şunlardır.

Ahmetler,Karaabalar veya diğer adı ile Karaballar, Malkoçlar, Kocatarla, Ahlatlı,ve Topçular köyleridir. Kabilenin halen günümüzde kesinlik kazanmış 29 köyü bulunmaktadır. Bunların 26 tanesi Trakya da 3 adeti de Anadolu dadır. Bulgaristan da kalan köy sayısı 93 harbi öncesi 27 adet olması gerekiyormuş. Bazı köylerin birleştirerek bir araya toplandığından elimizde adı bulunan haritalarda olmayan köylerimizin nasıl bir araya getirildiği bilinmemektedir.

Günümüzde en kalabalık oldukları yerlerden biri İstanbul Taşlı Tarla, Beykoz,Kara göz sırtlarında ,Beşyüz evler civarları dır. Ayrıca Kırklar eli Merkez i ve Merkez e bağlı Deve çatağı köyü ve Kırklareli’nin Kofcağız ilçesine bağlı Ahmetler,,Aşağı ve Yukarı Kanara köyleri,Kara abalar,Devletli ağaç, Tatlıpınar, Topçular,Kocatarla, Dereköy ilçesine bağlı Koru köy ve Kapaklı ,Lüleburgaz ilçesine bağlı Turgut bey ve Yeni Bedir köylerinde Şeyh Bedreddiniliğe devam edenler vardır .Bu köylerimiz haricin de bazı köylerimizde hala çok azda olsa bu yola girmiş ama son yıllarda sayıları göçler nedeni ile azalanlar bu köylere ilave edilmemiştir.

Kabilesinin Şeyh Bedreddinilerinde Manevi SEYYİY lik şu şekilde açıklanmaktadır.

Sultan Şeyh Bedreddin soyca Selçuklu soyundan gelmesine rahmen SEYYİT değildir. Ama Mürşidi Ahlatlı Hüseyin’in soyunun 11 .ci İmam olan HASAN-ÜL ASKERİYE çıkması nedeni ile Şeyh Bedreddinin sağlığında ondan el alan Babalar ve ardından gelen soyları SEYYİT gibi muamele görmüştür.

Biz Türk meniz asla soy seceremizi Arap Seyyitliğine bağlamayız demektedir ler. Şeyh Bedreddinin ve ardından oğulları ve torunlarını yabancılar ile evlenmesi bile bizi etkilememiş biz töremize göre sadece kendi kabilemizden 7 nesil sayarak evleniriz demektedirler .Akraba evliliği töremizde yoktur .

Hatta Babalar nasip verdiği canlarının kızlarını oğullarına almamaktadır. Babaların evlatları diğer tarikatlardan evlidirler. Bu uygulama Trakya’da Ali Koçlularda da uygulanmaktadır.

Amucaların Şamanist düşünce ve inançlara bağlılığı yaptığımız araştırma ile kanıtlanmıştır. Baba sayısının dört oluşuna örnek teşkil edecek bir örneği yazıyoruz.

Dört kapı düşüncesi ise, Eski Türklerde ,özellikle Şamanist uygulamalarda yoğun olarak izlenen dört öğeye verilen değeri hatırlatmaktadır.

Şamanizm de (dört cihet) kutludur. Bu cihetlerin dört rengi vardır.

1. Doğu-Gök

2. Batı- Ak

3. Kuzey-Kara

4. Güney-Kızıl dır bu cihetlere göre dört hakan bulunmaktadır.

1. Doğuda -Gökhan

2. Batıda – Akhan

3. Kuzeyde -Karahan

4. Hüney de -Kızılhan

olup ,dört cihetten de unsurları vardır. Doğusunun (Ağaç) batısının (Demir) Kuzeyinin (Su) Güneyinin (Ateştir).Dört renge Türkler Anadolu yu fetih edince kıtanın kuzeyindeki denize (Karadeniz),batıdaki denize (Akdeniz) güneydeki denize (Kızıldeniz) adını vermişlerdir. Dört kutlu kuş vardır. (Şahin),(Sungur) ,(Çakır),(Kartal)dır. Şamanizmdeki bu kutlu cihetler Selçuklularda ve Osman lılarda olsun tesirlerini göstermişlerdir.

Osmanlı devlet teşkilatı bu ananeye göre devlet kapısı olarak kurulmuştur.

1. Bab-ı hümayun -Hünkâr kapısı

1. Bab-ı âli-Paşa kapısı

2. Bab-ı seraskeri-Ağa kapısı

3. Bab-ı meşihat- Şayhüislam kapısı

gibi .Divanı hümayunda dört devlet rüknu bulunurdu(Vezirler),(Deftertar),

(Kazasker),ve (Nişancı)dır. Divanu hümayun haftada dört gün toplanırdı.(1.)

Şeyh Bedreddini erkanı Yunus Emrenin Zigri ile açılmaktadır.

Şeyh Bedredini erkanında yapılan niyazlar Babagan kolu Bektaşilerin niyazlarına çok benzemektedir. Ama erkanın tamamı incelendiğinde başlı başına ayrı bir erkan olduğu görülmektedir. Çırağı meydan açan Baba veya vekil Baba dedeler uyarmaktadır. Niyazlar yapılıp gülbanklar çekildikten sonra Baba meydana oturacak (Trakya da tarikat ileri gelenlerin toplandığı yere ve muhabbet evlerine meydan denilmektedir.) Dedelerin Şemlelerini kuşatmaktadır.

Bir Dedenin Şemle kuşanması için o meydandan dan rızalık alması gerekmektedir. Babaların ve Dedelerin Şemleleri hala Serez bezi denilen Bulgaristan’dan getirilen resimde görülen başlıklardır. Yeni olan bir baba veya dede hiç bir zaman kendine şemle dikemez. Yüz yıllardır korunan ve gerektiği zaman bu şemlelerden bir parça alınarak yeni şemleler yapılabiliyormuş. Bir Babanın en büyük delili evinde soyunca en az 500 yıldır hatta Horasandan beri saklanan çıraklardır .Bir Baba bir yere muhabbete giderse bu çırakları da götürür.

Şeyh Bedreddini yolu erkanına bağlı olanlar ile görüştüğümüzde Bedreddine Bedreddin Sultan diye hitap etmektedirler. Bedreddinilerde meydanlarda söylenen ilahi veya nefeslere zigir adı verilmektedir. Zigirler saz eşliğinde de söylenmektedir. Bedreddinilerdde Dem görme yani içki vardır. Bazı Babaların yakın zamanda kaldırmak istemeleri halk tarafından hoş karşılanmamıştır. Demler ile birlikte dileyenlere şerbetler hazırlanmaktadır. Demler sadece Saki dedesi ve iki yardımcısı tarafından meydanda erkana göre dağıtılmaktadır. Babaların Saki ve yardımcılarına etki etmesi olmamaktadır. Muhabbet sonunda Saki dedesi ve yardımcıları yine o muhabbette olanlarca onaylanması ile Baba onlara gülbang çekmektedir. Yine semaha ilk defa Saki dedesi ve iki yardımcısı kalkmaktadır. Bedreddinilerde Babalar semaha kalkmamaktadır. Çünkü bir Babanın semaha kalkması demek o meydanda yapılan kurban kimin ise yeniden bir kurban kesmesi demek imiş. Şu ana kadar bir defa ev sahibinin bir babayı semaha kaldırdığı bilinmektedir. Baba meydan açar yönetir denilmektedir. Bedreddini erkanında yazılan ve söylenen zigirlerin genelde kabilede babalık yapmış veya Bedreddin sonrası büyük hizmetleri olmuş kişilerin zigirleridir.

Bir Bedreddini meydanın başlangıcından bitimine kadar olan bölümlerini kısa ca tanıtma0ya çalışalım. Bedreddini erkanından bazı bölümleri yazmayacağız. Kısmet olursa yakın zamanda YAŞAYAN ŞEYH BEDREDDİN’ i erkanını A dan Z ye açıklayacağız.

Muhabbete gelenlerin Baba ya niyazları ile meydan açılmış olmaktadır. gelenlerin belli bir sayıya ulaştığında Baba tarafında dua yapılıyor. Evvel gelenler ile sonra gelenler her kez ile görüşüp el sıkışıyor yani bayramlaşıyor. Bu işlemler bitişinde meydana sofra bezleri getiriliyor. Demler meydanda mürşit sofrasında Saki dedesi ve iki yardımcısı tarafından hazırlanıyor. Dem hazırlanırken aynı zamanda dem almayanlar için şerbette hazırlanıyor. Şerbetler zaman ve mevsime göre yapılmaktadır. Demler eski usule göre toprak dem kadehi ile veriliyor. Şerbetlerde. Demler hazır olunca kapıdan içeri Kurbancı dedesi giriyor. Gider iken de HÜ AŞK OLSUN deyip meydan sofrasını ve halkı uyararak giriyor. Niyazını yapıp duasını alıp oradakilerle görüşüyor. Dedeler tamam olunca Baba oradakilerden rızalık alıp ŞEMLESİNİ kuşanıyor .Baba şemleyi kendi bağlamaktadır.

Baba şemle yi kuşanacağı zaman her kez le görüşüp (Meydanda) rızalık alıyor. Görüşme yapıyor. Başına bağlanan Şemleye halk Gül adı veriyor. Baba şemle kuşanınca orada bulunanlardan ilk önce meydan sofrasındaki dedeler GÜLÜN MÜBAREK OLSUN diyorlar. Daha sonra tüm meydandakiler bu temenniyi yapıyorlar. Gül ardından baba dua yapıyor aynı duayı tüm dedeler de icra ediyor. Meydan sofrasına sadece dedeler ve Babalar oturuyor. Sonra her dede ye şemleyi Baba kuşatıyor. duasını okuyor. Dedelerin şemleleri Baba da saklanmaktadır. Eğer bir dedenin daha evvel bir hatası var ise bu an Baba ya ikaz edilerek Gül kuşanması engelleniyor. Bu bir nevi rızalık alarak görevi devam ettiriyor. Bu dedelerin her kurbanda sınanması şeklindedir. rızalık alan her dede şemle kuşatılınca ilk önce mürşit Gülün mübarek olsun diyor sonra diğerleri bunu tekrarlıyor. Baba her dedeyi Şemle kuşattıktan sonra onu alnından öpüyor.

Gülü kuşanan gülün mübarek olsun diyenlere ALLAH RAZI OLSUN diyor. Meydanda en az 3 dedenin şemle kuşanması yapılması gerekmekte imiş.

Şemle kuşanması ardından ilk dem Saki dedesinden İmama Cafer postunda oturan dedeye ve ondan sonra babaya veriliyor. Daha sonra diğer dedelere veriliyor. Meydan sofrasına dedeler haricinde oturanlar bu yola hizmet etmiş en az dedeler kadar hizmet etmiş kişiler olabiliyor. Şemle kuşanan dedeler haricinde meydana oturan veya oturmasına müsaade edilen kişiler mutlaka başlarına bir şey örtmek zorundadır. Biz de Kısmet Babanın ve oradakilerin rızası ile meydan sofrasına oturduğumuzda başımıza harekemizi giymiştik. Bizi kabul eden ve bize meydanlarını ve gönüllerini açan bu tarikat ehlilerine şükran borçluyuz. Dem verilmesi daha sonra tüm oradakilere yapılarak tamamlanıyor. Demler Babagan kolu Bektaşileri gibi üç defada içilmektedir. Fakat içilirken babagan kolu Bektaşilerinde olduğu gibi Hü dost üçler aşkına denilmemektedir. Bundan sonra meydandan Kurbancı dedesi müsaade isteyip ayrılıyor. Baba ona giderken dua yapıyor .Kurbancı giderken tüm oradakiler ile görüşme yapmıyor .Bu bir bakıma oradakilerin rızasını almaktır .Kurbancı dedesi ayrılmadan dem görüyor.

Dem içine AŞK OLSUN deniliyor. Meydanda ve dışarıda bulunanların tamamının dem görmesinden sonra baba çırakları uyarıyor. Çırakların uyarılması sonrası kurban kesenler dara kalkıp için her kez den rızalık alıyor. Meydana eksikliği için bir miktar sembolik para bırakıyor. Bundan sora mürşit ve ardından dedeler tarafından dualar yapılıyor. Bu arada baba kurbanı kesen kişilere 3 gün yol hakkı için bir gün de Hak için oruç tutma veriyor. Babalar kendileri bu orucu veriyor ama orucu sadece kurban sahipleri tutuyor. Bu her kurban adağında ve hizmet tazelemede yapılıyor. Dualardan sonra dem içine dem şerbet içene şerbetler saki ve iki yardımcısı tarafından dağıtılıyor. Bedreddini erkanında dem görmeye AŞK ETME de denilmektedir. Dem olayı her yerde duyduğumuz kırklar olayına bağlanıyor. Darda duran kurban sahibine de ayrıca dua yapılmaktadır. Kurban hangi niyetle yapılmış ise dua o kişiye yapılıyor. En sonunda dualar Bedreddine bağlanıyor.

Dr. Mehmet Şilli ile katıldığımız bir kurban Hacı Bektaşi Veli ye adanmış idi. O gece erkan harici tüm dualar Hacı Bektaşi Veliye yapıldı. Yanlış anlaşılmasın diye açıklamak zorunluluğunu hissettik.

Dem e DOLU adı da veriliyor. Dolu genellikle EVLİYALAR DOLUSU olarak bilinip söylenmektedir. Dolu alan her kez dua sonrası orada bulunan her kez ile görüşmektedir. Bu icra şekli bir bakıma orada her kez ile bir gönülde olduğunu anlatmaktadır. Bayramlaşma adı da verilen bu görüşmede bayramlaşırken EVLİYALAR BAYRAMINIZ KUTLU OLSUN diyorlar. Bundan sonra sesi güzel olan ve Kuranı kerimi ezbere veya kitaptan okumaya bilen bir kişi tarafından her hangi bir ayet okunmaktadır. Bu okuyan kişi herhangi bir kişi olabiliyor. Bizim katıldığımız iki kurbanda da bir bacı okumuştu. Bu okuma esnasında Kuran okuyana verilmek üzere her kez gönülden ne koparsa niyaz veriyor. Bu niyaz meydandaki bir kişi tarafından toplanarak Kur ‘anı okuyana veriliyor. Burada verilen niyazlar(Paralar)Meydanda buluna postun altına sokuluyor. Her kez in ne verdiği görülmüyor. Bu sebeple her hangi bir kişinin verdiği görülmeyerek bir fitne veya kem düşünce önlenmektedir.

Ali Koçluların erkanlarında Kur ‘an okumaları ile evliyaları saydıkları duaların benzerliği ilginçtir. Kuran sonun da 3 İhlas suresi ile bir Fatiha suresi okunuyor. Daha sonra mürşit ve dedeler dualar yapıyorlar. Ve meydan YUNUS un zigri meydan açılıyor. Daha sonra meydana Cebrailler geliyor. (Cebrail ehl-i Beyt tarikatlarında Horoz’a verilen addır.) Horozlar burada dedeler tarafından parçalara ayrılıyor. Meydana ardından çörek ile karabiber karıştırılmış tuz gelmektedir. ve parçalara ayrılma işlemi sonunda dualar erkana göre yapılıyor. Yine Bayramlaşmalar yapılıyor. Bu arada şunu belirtelim Berderddin’ iler hala sofraları bir bez veya bir örtü üzerine döşüyorlar. Sofra örtüsü üzerine her hani bir sofra veya sini tepsi konulmamaktadır. Ayrıca hala çatal sofrada yerini almamıştır. Cebraillerin parçalara ayrılması ardından üzerlerine getirilen karabiberli tuzdan serperek Mürşit ve dedeler tarafından tekbirlenip duası yapılmaktadır. Daha sonra çörekler kesilmektedir. Meydandan cebrailler sonra mutfağa götürülerek oradakilerin sofralarına eşit şekilde pay edilmektedir. Tüm her kez e sofralar hazırlanıp döşeniyor. Çörek kesilirken acaba Bektaşi karındaşlarındaki gibi içine para konulup konulmadığını sorunca konulduğu söylendi .Burada niyet ile arama 12 imamlara yapılmaktadır. Çörekler ile ekmeklerde pay edilerek her sofra ya dağıtılıyor. Bu sofralar YUNUSUN SOFRA SI denilmektedir. Bilmeyenlere ve bilenlere Yunusun sofra hikayesi mürşit tarafından anlatılıyor. Bundan dan sonra ilk dem Babaya saki dedesince veriliyor. Daha sonra diğer dedelere ve canlara saki dedesi ve yardımcıları tarafından veriliyor. Sofraların günümüz şartlarına göre Bektaşilerde uygulamalar olduğunu söyledik. Sizde de bu yönde bir niyet yok mu deyince Babadan canlara kadar her can biz onların yolu erkanlarını onların duyduğu haz ve şekil ile uygulamak istiyoruz dediler. Sofralara her gelen her sofraya eşit ve adil bir şekilde dağıtılıyor. Bunda da kırklar bir üzüm tanesi ilke mest olmuş bizde burada bulanan her lokmayı onlar gibi paylaşırız diyorlar. Sofralar döşenince dua yapılıp öyle yenilmeye başlanıyor. Sofralarda yemek yerken kısık sesle konuşmalar yapılmakta ise de yemek esnasındaki her kişinin konuşmasını önlemek amacıyla konuşmaların gürültü yapmaması için Dedeler ikazlar yapıyor. Sofralarda yemek yenilirken Saki dedesinin rızası ile dem alınmaktadır.

Dedelerin en kıdemlisi olanı Rehber dede de denilen Koltuk dedesidir. Sonra kıdem olarak kurbancı dedesi gelmektedir. Meydan sofrasında Bektaşilerde olduğu ilk lokmayı baba alır diğer tüm bulunanları lokmaya davet eder. Bu arada kurbancı kapıda görünür. Getirdiği kurbanı kurban sofralara pay edilir. Bundan sonra Seydi paşa zigri söylenmektedir. Dualar baba tarafından başlatılıyor ve dedelerin duası ardından baba duayı yapıyor.

Bu arada zigir okunurken bir bacı bir er ellerini kavuşturarak açıp kapıyor. Bu kara oğlunun zigrin de yapılıyor. Bu na sema da diyorlar. Buna dileyenler de dahil olabiliyormuş. Genelde burada kalkanlar kurban sahibi ve en yakını olabiliyor muş.ine de katılacaklara kısıtlama yoktur . Bu sema şekli ayakta sabit durarak bir nevi kollar bir kurala uygun şekilde gül şeklini tamamlıyor gözüküyor. Şekil olarak gül açılıp yapılışını andırıyor. Zigir sonunda her kez bayramlaşmak tadır. Bura da zigir sonunda sadece duayı baba yapıyor. Ardından 7 ci abdallar duası yapılıyor.

Ardından bayramlaşmalar yapılıyor. Ardında kazan kalkımı duası yapılmaktadır. Bu arada sofralar gelecek her şey sırası ile kazan kalkımı duasına kadar getiriliyor. Arada saki dedesinin rızası ve denetimde demler ara ara verilmektedir. Demlerden ve dem alanları uyarmak ve ayarlamak tamamen saki dedesinin yönetimindedir. Saki dedesi bu işlemi yaparken kimsenin etkisinde kalmaz ve burada baba bile karışmamaktadır. Demler sakinin erkana göre 3.5.7.9 12 adına yapılmaktadır. Sofra duası arından süpürge duası yapılıyor. Ve meydan süpürülüp sofralar canlar önünden alınmaktadır. Saki ve yardımcıları meydan sofrasındakilerin ellerini yıkatıp havlu ile kuruluyorlar. Bundan sonra 12 mum yakılıp Büyük gülbanga kalkılıyor. Burada 12 mum 12 imamları temsil etmektedir. Dua 12 imamlara yapılmaktadır. Bu gülbanga kendine güveni olmıyanın kalkma ma sını istiyorlar. Bu gülbang esnasında normal bir kişinin hatası kusuru varsa çıkacağı inancından dolayı bu esnada fenalaşanlar eksikliği olduğuna inanılıyor. Dua sonunda her kez bayramlaşıyor. Gülbanga katılanlar sonunda niyaza yürüyor.Gülbang sonrası sıra üçler semaına gelmiştir.

Üçler semahına saki dedesi ilke yardımcısı başlıyor sonradan ikinci yardımcısı da kalkıyor. Semah dönerken aşk ile ŞAH ŞAH denildiği görülüyor. Üçler semahını Saki ve birinci yardımcısı ile dönerken ikinci yardımcı Eydin oğlu şah beytin de katılıyor. Sema sonunda sema dönenler meydana niyaz ediyor. Her kez ile bayramlaşıyor. Baba dua öncesi rızalık istiyor. Ve sonra dua yapıyor. Buna kayıp erenler duası deniliyor. Dua yı dedeler de yapıyor. Tüm sema dönenlere dua yapılıyor.

Daha sonra BABA CÜMLENİN RIZASI İLE GÜLLERİ İNDİRİYORUZ diyor. Baba dedelerin güllerini söküyor. Güller(Şemleleri)i babaya teslim ediyor. Bu arada kelamlar söyleniyor . Kelamlar saz ile söylenmektedir. Hak Muhammed yoluna gel semahı söylenince 3 can semaha kalkıyor. Bu arada muhabbette başka tarikatlardan kişiler var ise onların semahlarına da yer veriliyor. Bu Trakya da tüm ehli beyt mensuplarınca uygulanan gelenektir.

Daha sonra Koyun Baba semahı dönülüyor. Arada nefesler söylenmektir. Koyun baba semahına katılanlarda sınırlama yok Bacılı erli dönülüyor. Genelde semahın ortaların erler bacılara bırakıyor. Alim hoş geldin nakaratında semah dönenler durup ritme göre el çırpıyorlar. Koyun baba semahı sonrası dua öncesi saflar oluşturuluyor Erler önde bacılar ardında olmak koşuluyla dua yapılıyor. Baba tarafından .Bedreddini erkanı kurbancı dedesinin duası ile bitiyor.

Şeyh Bedreddini tarikatına mensup tüm Baba dede ve bacı analar, muhip canlar ile görüştüğümüzde bir tek SİYASET ‘e hiç değinmedik. Çünkü bir Ehli Beyt mensubunun inancına ters düşeceğine inandığımız için bu konuya hiç değinmediğimiz gibi onlardanda böyle bir istek görmedik. Bedreddinin fikirlerinin kişilerce çıkarlarına uyarlanarak kullanmalarına karşıyız. Bu zigir Hüseyin Talih Dedenin defterinden yazılmıştır. Ruhu Şad olsun.

Ruma asmi edince irşat eyledi

Gezdiği yerleri rüşan eyledi

kimi kabul kimi inkar eyledi

Kıldı duasını Şeyhi Bedreddin

Çekti gülbengini Şeyh Bedreddin

Kabul eden aldı elin eteğin

Kesti kurbanlarını serdi ekmeğe

Yüz sürdü Pirine aldı himmeti

Kıldı duasını Şeyhi Bedreddin

Çekti gülbengini Şeyhi Bedreddin

Cebrail kurbanı geldi meydana

Saki dolusunu sundu her yana

gönül birliğini sardı her yana

Kıldı duasını Şeyhi Bedreddin

Duası kabuldür Şeyhi Bedreddin

Kurban geldi sofra kondu meydana

Sofralar döşendi cümle her yana

Doylandı talipler hep kana kana

Kıldı duasını Şeyhi Bedreddin

Duası kabuldür Şeyhi Bedreddin

Üçler semahına kalktı üç can

Anlar yürüdü meydana tamam

Erkan tekmil oldu verdiler hitap

Kıldı duasını Şeyhi Bedreddin

Duası kabuldür Şeyhi Bedreddin

Başta oturan Mürşidimiz Ali’dir

Devran ile erkanı yürü dür

PİR SULTAN’ım HAYDER kemter kuluna

Kıldı duasını Şeyhi Bedreddin.

Duası kabuldur Şeyhi Bedreddin

Bu nefes SEREZ’li PİR SULTAN’ a aittir.

(1) Belkıs Temren.Bektaşiliğin eğitsel ve kültürel boyutu.Bektaşi Kültür derneği yayını.syf.68.

Bu yazımız Cem dergisinin 80 .ci sayılarında 1998 yılında yayımlanmıştı. Yazımıza bazı ufak ilaveler yapılmıştır.

HACI BEKTAŞ’TAKİ KUTSAL ZİYARET YERLERİ VE DÜŞÜNDÜRDÜKLERİ.

Her geçen gün artan ziyaretçi akını ile bir çok sorununuda beraberinde getirmektedir.Ziyeret edenlerin bazı yanlışlarının gelecekte bir çok telafisi müm kün olmıyan zararların gün geçirmeden önlenmesi gerekmektedir. Beraberimiz deki gurup ile ziyaret ederken daha evvel buralara gelenlerin bir çok değerli kutsal yerlerin yok oldu ğunu veya tahribata uğramış olduğunu söylediler.Kara ikliminin hüküm sürdüğü HACI BEKTAŞ ilçesinde gece gündüz farkının yarat tığı ısı değişmesine birde bilinçsizce yakılan mumlar ısıyı arttırmakta çıkan du manlar ile kirlenmektedir.Çile hanede yakılan mumlar orayı ziyaretedecekleri ısı ve duman ile canından bezdirmekte içeriye girip delikli taştan geçmek isteyen ler duman isinden dolayı üzerlerinin kirleneceği için girememektedirler. Çilehanenin yakınındaki kutsal sayılan ardıç ağacı bu yıl kurumuş.Çünkü buraya inanç için gelenler malesef zarar için elinden geleni yapmak tadırlar.Adak için bağlana bezler, dilek için kabuğunun içi yarılarakiçine sokulan demir paralar acaba hangi inanca hizmet etmiştir. Daha ardıç ağacı kurumadan evvel ziyarete gelen Hıdır Çokçeken Baba burada yaşadığı olayı şöyle anlatmıştı.Bir tarikat lideri müritlerine iyi görünebilmek için kendi kendine bir takım hareketler ile ağacı elindeki sivri uçlu çakısı ile delip ardındaki uzun kuyruktakilerden aldığı madeni paraları ağzında ıslatarak ağacın içine sokmıya çalışıyormuş. Bu olaya dayanamıyan elindeki çakıyı alıp başlamış o kişinin elini hafiften çizmiye.Canı yanan bu lider “sen ne yapıyorsun delimisin sen diye bağırmıya”.Bu sefer Hıdır Baba Ben değil deli olan sizin gibiler diyerek bu uygulamayı durdurmak istemiş.Ne yazık ki şimdi o ağaç kururumuş buna sebep olanlar kendilerini nasıl savunacaklardır.Bu tür uygulamalar ile yobazlardan bir farkıımız olacağına ina nan varsa açıkça söylesin.Yukarıda anlatmıya çalıştığımız mum yakılma olayları beş taşlarda yapılmaktadır.Zaman içinde ısı farkları dolayı sıyla bu taşların diren me güçleri bir gün kalmıyacak ve parçalanacaktır.O zaman bir akıllı kalabalık içinden bu taşlardan hatıra almıya kalkarsa kısa zaman içinde BEŞ TAŞLAR YOK TAŞLAR olacaktır.Beş taşların üst yanında kadı kayası diye bilinen kaya halk tarafından taş atılmak suretiyle bir tür ziyaret yapıldığını sananlar her taşın oradaki tarihi yok ettiğini hiç akıllarına getirmiyorlarmı.Bunu Adil Ali Atalay’a söylediğimde ilk gelişimde bende taş atmıştım ama sonradan sizin gibi ben de zararını düşündüm dedi.Tüm Ehl-i Beyt e inanalar tarafından dünya var oldu sürece yaşayacağına inanılan dut ağacı üzerine bağlanan bezlerden dolayı yer yer kurumuştur.Eğer önüne bu uygulamayı engelliyecek bir şey yapılmazsa ardıç ağacının akibeti çok değil bir kaç yıl sonra onun da başına gelecektir .Bir ara Hazreti Pirin bahçesinden güllerden yaprak aşısı yapmak için oradaki yetki lilerden izin alarak bir kaç aşılık aldım.Bunu yaparken halkın bunu görüp aynen uygulıyacaklar diye korktum.Çünkü nerede bir dal budak görmüşlerse biraz bez bağlamışlar.Bu ve benzeri zarar verecek uygulamaların görevlilerce engellen mesinden başka çıkar yol yoktur.Bez bağlamak ile gönül birleme artık bu devir de ayırt edilmelidir İnançlara saygımız büyük amam gelecek nesillere bu kutsal yerlerin sadece resimleri kalacaktır.Kutsal yerlerimize ve değerlerimize sahip çıkalım çünkü başka bir yerde başka bir HACI BEKTAŞ’IMIZ yok.

Bu yazımız Nefes dergisinin 28 .ci sayılarında 1996 yılında yayımlanmıştı.

KONULAR kategorisinde yayınlandı

Yaşayan Bedreddinilik için yorumlar kapalı

Etiketler: alevi, bedreni, Tarikat

Şeyh Bedreddin ve Yaşayan Tarikatı

Haz 15

Yazan: Alevikutuphanesi

Refik Engin (Tekirdağ Kılavuzlu Köyü)

Şeyh Bedredinin düşünce ve fikirleri gibi yaşıyan bir eseride kurduğu halen devam etmekte olan tarikatıdır.Ne yazık ki onun kurduğu ve halen yaşıyan tarikatı hala bilinmemektedir.Biz onu tanımak ve tanıtmak için dört yıldır araştırıp sesimizi duyurmak istiyorduk.

İlk defa Şeyh Bedreddin tarikatı ile ilgili yazım Cem dergisinin 41 .ci sayısında yayımlanmışt. O yıllarda Ehli Beyt tarikatlar için bir kıpırdama yılları olduğundan araştırmamızın tamamı dergide yazı çokluğundan yayımlanmamıştı. Ayrıca o günlerde bu tarikat ile elimdeki bilgilerde fazla değildi.Daha sonra NEFES dergisinin 35. Ci sayısında ŞEYH BEDREDDİN’E ANIT MEZAR YAPILMASINI İSTİYORUZ ‘ diye bir yazımız yayımlanmıştı.

Ne yazık ki bu konuda o günlerde bir girişim olmadı.Şu an bu ANIT MEZAR kampanyasının adına layık bir şekilde sonuçlanmasını diliyoruz.

Şahsen Şeyh Bedrediniler ile ilgim dedem Abdal Ahmet Babanın Şeyh Bedreddini yolu erkanını bırakıp Bektaşiliğe geçmesinden dolayıdır. Trakyadaki AMUCA KABİLESİ Şeyh Bedreddinin tarikatına sadık kalan hala devam ettirendir.Amuca Kabilesinin bu yolu devam ettirmesi ona olan sadakatındandır.Amuca kabilesi ile Şeyh Bedreddin köken olarak ta kan bağı

vardır.Amucalar kökenlerini Erturul Gaziye bağlamaktadrlar.Bedreddinin de nesli Selçuklulara dayandığı için törece bir ayrılık olmadığından sadık kalındığı sanılmaktadır. 1868 yılına kadar Amuca Kabilesi Şeyh Bedreddin tarikatına mensupmuş. Sonradan bir bölümü Bektaşiliğe geçmiş.Bu konuda Nefes dergisinde Trakyada bir Bektaşi dergahı ABDALAHMET BABA DER GAHI yazmızda geniş olarak ele almıştık.

O günden bu yana aynı konularda daha geniş araştırm yapma imkanlarımız oldu.Kabileden bize yazlıarımızın yayımlanmasından sonra pek çok kişi tarafın dan bilgi aktarıldı.Şeyh Bedreddini tarikat ına mensup Kısmet Aktaş Baba, Yaşar Yaşa Dede Muzaffer Sevgili, Dede , Habib Özkaynak,Dede ve adını ve yazamadığımız pek çok Dedeler ve muhipler ile beraber muhabbet ettim.Beni devam eden tarikatlarını görmem için davet ettiler.Bu davetlerden sadece iki tanesine gidebildim.İlk defa erkanlarında resim çekme, ses kayıdı alma, ve video kayıdına müsade ettiler. Ayrıca ellerinde bulunan notları ve nefes defterlerini bana vererek yardımcı oldular.Tüm bu bilgileri birleştirerek tarihsel yeri ile onu tanıyıp tanıtmayı arzuluyoruz.Bütün bu bilgiler ile Yaşıyan Şeyh Bedredini erkanını tam olarak yazmıya başladım.Bunu bir araştırma olarak değil ruhen yaşıyarak kaleme al mı ya çalışıyorum.Çünkü benim neslim bu yolu en az 500 yıldır devam ettirmiye çalışmaktadır.Bende bir Ehli Beyt mensubu olarak bunu tanıtmayı görev bildim. Eğer bir ANIT MEZAR yapılırsa bunu açmak onun yegane mirasçı , onun yolu erkanın güdenlere düşer inancındayım. Eğer bir anıt mezar yapılırsa ,açılışına sayıları günümüzde dört olan Şeyh Bedreddini Babasını ve tüm Dedelerini ve kabilenin fertlerini oraya getiririm.Orada bir Şeyh Bedredini erkan açar zikir lerini söylerler.Semahlarını dönerler .Onun erkanını tüm sevenleri de görür . Seven sevmiyen de hala ŞEYH BEDREDDİN’ in fikirlerinin kitaplarda değil halktada yaşadığı görülür.Çünkü 1420 yılından 1998 yılına kadar 578 yıldır bu erkana gönül veren onu sürdüren AMUCA KABİLESİ ‘nin tam olarak bir biyografisini araştırıp yazdım. Yinede tarihsel süreç içinde pek çok kayıta ulaşa madık.Biz Amuca Kabilesi ile özdeşleşmiş olan Şeyh Bedreddini tarikatınıda

A dan z ye açıklamak istiyoruz. Onun için bize yardımcı olmak istiyenler ile karşılıklı olarak yazışmak istiyoruz. Artık herkezin eteğindeki taşları dökmesi

gerekmektedir.Bu konularda benimde çorbada tuzum olsun diyenler ,konunun

uzmanı olanlar gelin birlikte el birliği ile gönül birliği ile başaralım. Ayrıca ona bir anıt mezar yapılması yetmez.Onun için bir müze yapılmalı.Adına bir araştırma vakfı kurulmalıdır. Her yıl belli zamanlarda anma törenleri yapılması gerekmektedir.Devam etmekte olan tarikatına bir meydan evi de yaparak, yüz yıllardır gizli kapaklı korku ile can güvenliği olmadan bu inancı yürütenlere bir destek verilmelidir. Tarih kayıtlarında adlarına ölüm fermanı çıkaranların Şeyh Bedreddinlere günümüzde gönüllerince ziyaret edecekleri bir Anıt mezar ve ibadetlerini gönül şenliğince yapacakları bir Meydan evini çok görmemeleri gerekmektedir.

Karaoğlu Ahmet baba ile başladı

Abdal Ahmet Hacı Tahirle yaşadı

Bizleri sevmiyenler hep taşladı

Aşk ile muhabbettir bizim töremiz

Mümin Baba Tekkede erkan birledi

Seydi Paşa meydanda zigrin söyledi

Aydınoğlu aşk ile semah eyledi

Aşk ile muhabbettir bizim töremiz

Üçler semahına kalkar üç saki can

Ardından dökülür semaha muhipban

Döner semahın aşk ile inanan

Aşk ile muhabbettir bizim töremiz

Kırkların semahı meydanda dönülür

Tarikatımızda ölmeden ölünür

Erenler Mürşit Cemalinde görünür

Aşk ile muhabbettir bizim töremiz

ENGİN olup gir Bedreddin meydanına

Katıl on iki İmamlar katarına

Zigir söyle aşk ile ol yaradana

Aşk ile muhabbettir bizim töremiz.

ALİ KEMTERİ BABA.(TUNCAY)

Ali Kemteri 1872 yılında Bulgaristan’ın Ayvalı Burgaz ilinin (Ah-yolu) Belveren (Belören,Böleren) köyünde doğmuş.Amucaların Kebeler soyundandır.1878 yılında ailesi ile birlikte Abdal Ahmet Baba’nın kurduğu Tekirdağ’ının Kılavuzlu köyüne göç etmişler.Zamanın şartlarında bir öğrenim görme imkanı bulamamış olmasına ramen kendi kendini yetiştirerek okuyup yazmıştır.1902 yılında Abdal Ahmed Baba’dan oğlu Şaban Baba’nın rehber liğinde Bektaşi nasibi alarak yola girmiştir.Babası Hüsmen Halil olarak biliniyormuş.1928 yılında Şaban sırrı Baba tarafından Derviş mevkisine getiril miş.1932 yılında Çamlıcadaki Bektaşi Halife Baba sı Ali Nutki den Babalık icazetini alarak Mürşit olmuş.Halk arasında soyundan dolayı Kebe Ali ,okumıya merağından dolayı Hoca Ali deniliyormuş.Ali Kemteri veya Kemter Ali mahlası ile şiirleri vardır.Kırklaelili şair ve araştırmacı Vahit Lütfi salcı(Vahit Dede) dostluğu olmuş.Bazı şiirlerini Damla dergisinde yayımlamış.Oğlu Halife Baba Cafer Tuncay, Baba sının ve kendinin şiirlerini(Nefeslerini)eski yazı ile yazılmış nefes defterinden tercüme ederek Refik Engin’e yazdırmıştır.Kırklareli köylerinde eski mecbualarda (Halk arasında nefes defterlerine verilen ad)bazı nefeslerine raslanmaktadır.Şu ana kadar elimizde 11 nefesi bulunmaktadır .ATATÜRK’ün vefatından sonra açılan ağıt yarışmasında Aşık VEYSEL ŞATIROĞLU’nun ardından ikşinci olmuş.Hece vezni ile şiirler yazmış.Tekirdağ şairlerinden ve eski belediye başkanlarından Hasan Cemali Baba ile şiir konusun da bazı farklıklarını Lütfi Salcı nın şu cümlelerinden anlıyoruz. “Bence onun en büyük meziyeti ve mesleği şairliğindedir.O pek iyi bir halk şairi idi.Divan edebiyatçıları ile mücadele eden son halk şairlerinden di.Aruz ile yazanlara canı sıkılırdı.Hatta kendi mezhaptaşlarından olan Tekirdağlı Ferdi ile Hasan Cemali Baba’nın müşaareler ile karışarak onlara sitem yapmıştır.” 7 Ağustos 1939 pazartesi günü Hak’ka yürümüş.Mürşüdünün adı ile anılan Abdal Ahmet Baba kabristanlığa vasiyeti ile defnedilmiş.İlk eşi vefat edince ikinci defa evlenmiş.Aydın OY’un bir şiirinde Cennet’e şiir yazınca onun bu şiiri karısına yazdığını sanarak ikinci karsının adını cennet olarak yazmıştır. ikinci eşinin adı cennet de ğildir.Geçimini çiftçilik ile sağlamıştır.Sağlığında not tuttuğu bir defterinin olduğunu Kılavuzlu köyü sakinlerin den Hüseyin Balun söylemişti.Ne yazık ki bu defterden hiç bir nüsha günümüze ulaşamamıştır. Ali Kemteri nin ömrünün sonlarına doğru yaşı hayli ihtiyarladığı zaman Baba olması”Sağlığında kaynatısının Baba olduğu için ona olan saygısından dolayı onun vefatından sonra mürşit(Baba) olmuş.Hilmi Yücebaşın ve Cahit Öztellinin kitablarında şiirlerine yer verilmiş.Aynı şekilde Damla dergisi ile Aydın Oy’un 1995 yılında yayımladığı kitabında bazı şiirleri yayımlan mıştır.

Eftadeler dayim efkan iderler

Meydanında ABDAL AHMET BABA nın

Her seher bülbüller nalan ederler

Meydanında ABDAL AHMET BABA nın

Biz de nice Mansurlar çekildi dara

Nice pervanaler yandılar nara

Aşıklar zigrederler havare

Meydanında ABDAL AHMET BABA nın

Biz nice münkirin cismine haki

Baş ayıt eteğin oldular şaki

Baş eğip niceler buldular Hak’kı

Meydanında ABDAL AHMET BABA nın

Cümle canlar dizilipte geldiler

Hakk’ın rızasına boyun eğdiler

Varlığın döküp lokma serdiler

Meydanında ABDAL AHMET BABA nın

Hak ona vermiştie ilmi gayretti

İdelim biz ona çün tahiyatı

Saki sun bize abu hayatı

Meydanında ABDAL AHMET BABA nın

Ol menim Şahımdır men KEMTER ALİ

Alemde sevdiğim ol Şahı Veli

Verdiğim ikrara demişiz beli

Meydanında ABDAL AHMET BABA nın.

Kurban olayım yoluna

Şahı merdanım ya ali

Rahim eyle garip kuluna

Dilde sultanım ya Ali

Kapında ihsana geldim

Aşk ile püryana geldim

Dertliyim dermana geldim

Derde dermanım ya Ali

Şanındır adalet eyle

Adalet ihsan et eyle

Kuluna şefaat eyle

Şefaat kanun ya Ali

El benimdir etek senin

Fazlıma yoktur şevk senin

Kulun olayım ben senin

Sensin süphanım ya Ali

Kulkundur ALİ KEMTERİ

Hey padişahı mahşeri

Elin ile sun kevseri

Serâp il canım ya Ali

ŞABAN SIRRI BABA:

Şaban Sırrı 1865 yılında Bulgaristan’ın güneyindeki Eski zağra ya (Stara Zagora) bağlıKızanlık(Kazanlık) YENİŞARKÖY de(Gorno nova selo) doğmuş.Amuca Kabilesini Şeyh Bedreddin’i tarikatından Bektaşiliğe geçiren Abdal Ahmet Baba’nın ortanca oğludur .Amucalarda bilinen en eski sülalerin den olan Abdallar soyundandır.Medrese tahsili görmüş,üç yıl İstanbuldaki Eyup sultan camisinde ,iki yıl Tekirdağ daki Orta camide hocalık yapmış.Medresenin verdiği eğitim ile bir ara babası Abdal Ahmet Baba ile fikirce ayrılıkları oluşunca bilgice üstün seviyede olan Rumeli hisarı der gahındaki Mahmut Baba ya durum iletilmiş.O zamanlar İstanbulda olup olmadığını bilemiyoruz.Kısa süre Mahmut Baba ya gidip geliyor.1890 yılı başlarında Hisarlı Mahmut Baba dan el etek tutarak Bektaşi yolu erkanına girmiş.Babası nın isteği üzerine gelip Kılavuzlu köyüne yerleşmiş.Vefatına kadar çiftçilik ile uğraşmış.Tekirdağ’ında kaldığı yıllarda bir ara müftü vekilliğinde bulunmuş.Mollalıktan kalma içi kırmızı dışı yeşil hırkasını ömrünce hep sırtında taşımış. Zamanın belediye başkanı Hasan Cemali Baba ile çok dostlukları oluşmuş.1905 yılında Merdiven köy dergahı postnişi Mehmet Ali Hilmi, DEDE BABA dan Muharrem ayının ilk cuması Babalık icazeti alarak Mürşit olmuş.Geleneğe uyarak yağlı güreşler yapmış.

Hatta abisi Hüseyin Pehlivan Babanın zamanında saray pehlivanlarından Hergeleci İbrahimi yendiği söylenmektedir.Hüseyin Pehlivan ayağını yuvarlak keser ile kesene kadar hep güreşmiş.Bu vakadan sonra düzenlenen bir müsabakaya ısrar üzerine çıkan Hüseyin Pehlivan yenilince bunu hazmedemiyen Şaban Sırrı Baba ortaya çıkarak sırtında Mollalıktan kalma hırkasını öfke ile çıkararak o güreşçiye meydan okuyunca orada onun Mollalıktan tanıyanlar Molla Şaban senin güreşçiliğinde mi vardı deyip takılmışlar.Güreşin sonunda o saray pehlivanı çok kısa zamanda yendiği söylenmektedir.Medrese eğitiminden dolayı bazı kesimlerce de MOLLA ŞABAN olarakta bilinmekte imiş. Abdal Ahmet Babadan Şaban Sırrı’yı Edirne valisi o zamanlar yanında bırakmasını yakında emekli olacağını yerime geçer demesine ramen babası yanından ayrılmasını istememiştir.

Sağlığında yazmış olduğu şiir adeti 360 ın üzerinde olduğu söylenmesine ramen bu gün elimizde sadece iki nefesi vardır.Nefeslerini topladığı defter vefatından sonra bilinmiyen ellere geçmiş Mahlası değiştirilerek basımı yapıldığı sanılıyor.Nefeslerini SIRRI mahlası ile yazmış.24 yıl Mürşitlik yapmış.Babası nın sağlığında Baba oldu denilmesine ramen bu tamamen yanlıştır.Babalık icazetnamesinde ki tarih 1905 tir.Bu icazetname bu gün Bedri Noyan Dedebaba’dadır.Sağlığında bir çok Derviş ve Baba adayı yetiştirmiştir . Bektaşi yolu erkanını not ettiği bir defteri Zeki Onaran tarafından tercüme edilmiştir.Hilmi Yücebaş’ın Tekirdağlı şairler kitabında doğum yeri ve yılı yanlış basılmıştır.Aynı hatayı Aydın Oy’un Yüzyıllar boyunca Tekirdağlı şairler kitabında görüyoruz.Milliyetin yayımladığı İl il Türkiye ansiklopedisinde Şaban Sırrı yı Kırklareli li şairler arasında saymaktadır.Gerçek olanı budur.Bir çok kayıt doğum ve ölüm yerini Kılavuzlu olarak göstermektedir.1929 yılında Kılavuzlu köyünde Hak’ka yürümüş tür.Babasını adı ile anılan aile kabristanlığına defnedilmiştir.Çok güzel bir sesi olduğu sağlığında muhabbetine katılanlarca söylenmektedir.Bu nefesi ilk defa yayımlanacaktır.Rıfat Engin’in nefes defterinden alınmıştır.Halk arasında tahsilli kişilere o zaman verilen lakab ile Şaban Efendi diye anılmaktadır.

Hamdülülillah dilde verdiğim Mustafa nuri hüda

Nuri vilayet kerem kanı ol Ali’yel Mürteza

Ilımdan necat ile Şahım Hüseyni hılk Rıza

Yetiş imdadıma Şahım Hüseyin Kerbela

Her ne ki haktan gelir takdiri hökmü kaza

Razıyız Sultanımız var Şah Hüseyin Kerbela

Lütfi hinayet metini Şah Ali Zeynel aba

Ehli fakrın destegirim Şah Musa Riza

Şahtaki veba Naki’nin askeri sahibi nrba

Her neki haktan gelir takdiri hökmü kaza

Razıyız Sultanımız Şah Hüseyin Kerbela

Mehdi sahi zaman ol dertlere deva

Çardayi masumu pak vire dillerei çile

Pirim Hacı Bektaş Veli ide müşküller küşa

Bunların rahına SIRRI canbaş ile feda

Razıyız sultanımızdır Şah Hüseyin Kerbela.

Kaynak kişi.Cafer Tuncay.Tekirdağ/Kılavuzlu.1902-1991.İlkokul

Hüseyin Pamuk.Tekirdağ/Kılavuzlu.1897-1989.İlkokul.

Rıfat Engin.Tekirdağ/Kılavuzlu.1917.İlkokul.

Ali Kemteri ve Şaban Sırrı baba yol dergisinin 2000 yılı 4 .sayısında yayımlanmıştır.

Ali Kemterinin Nefes dergisinde 1996 yılı 35 sayısında yayımlnamıştır.Şaban Sırrının aynı derginin 36 sayısında yayımlandığını bilemiyoruz

HASAN CEMALİ BABA.

Amuca Kabilesinden olmamakla beraber kabilenin bir ferdi gibi kabul edilip onlarla kaynaşmıştır. Doğum ve ölüm tarihleri bazı kayıtlarda farklı gösteril mektedir.Biz onu bu kayıtlarla beraber Kılavuzlu köyündeki yaşlıların anlattık larından ve onlara anlatılanlara göre de tanıtmıya çalışacağız. Edirne’li Badi Ahmet Efendi Rizayı Belde-i Edirne adlı eserinde 1836 tarihinde Tekirdağ’ında doğduğu kaydedilmektedir. Kürt Memişzade efendi diye tanınmıştır.Asıl adı Hasan’dır .Cemali takma adı ile(Mahlası ile) şiirler yazmıştır. Sesinin güzel olduğu ,iyi saz çaldığı söylenmektedir.

Belediye başkanlığı yaptığı sıralarda Bektataşi yolu erkanına girmiştir.Rumeli tekkesinde Mahmut Baba zade Halife Nafi Baba’dan önce Bektaşi nasibi almış ardından aynı kişiden BaBalık icazeti alarak Mürşit olmuştur. Yazılı kayıtlarda

Bektaşi Babalığına geçiş tarihi bilinmemekle beraber anlatmıya çalışacağımız olay onun 1905 yılından evvel Mürşit olduğunu kanıtlıyacaktır.

Hasan cemali ömrü boyunca Tekirdağ’ının Kılavuzlu köyü ile ilişkisini devam ettirmiştir.Abdal Ahmet Baba oğlu Şaban Sırrı Baba 1905 yılında Muharrem ayının ilk cumasında Mehmet Ali Hilmi Dedebaba dan Mürşit olunca eline bir yazılı Erkanname verilmesi gerekmektedir.O zamanın şartlarında bunu yazmak zaman alacağından,”Hasan Cemali sendeki Erkan nameyi Şaban Sırrı’ya ver ben sana yeni yazacağımı sana veririm der.Hasan cemali de kendisinde bulunan erkannameyi Şaban Sırrı Baba ya verir.O günden sonra Kılavuzlu köyü mensupları bu erkanname ye göre meydan açarlar.Bu erkannamenin yakın zamana kadar durduğu söylenmektedir. Hasan Cemalinin iyi bir tahsil gördüğü bilinmektedir. Bunu Vahit Lütfi salcı şu cümlelerle açıklamaktadır.Recaizade Ekrem ,Abdülhak Hamid ve Tevfik Fikret gibi büyük şairlerlede buluşur ve sohbet ederdi.Çünki cemali Baba iyi tahsil görmüş olduğu gibi medrese dercesinide ikmal etmiş münevver bir zat idi.Alim hocalar meclisinden tutunuzda zamanın büyük edip ve şairlerinin meclislerinde yeri olup gönülden takdir edilirdi. Takdirkarları arasında Recazede Ekremin de bulunup onun bazı şiirlerini <> dergisinde derçettirdeği söylersem şairin edebiyattaki kıymetini daha açık anlatmış olabilirim ,diyor.

Vahit Dede onun iki eserinden bahsetmektedir.Bu eserlerin biri MİZANÜLHAKAYİK biride ADABI MUHABBET tir.Turgut Koca kitabının ismini Risale-yi agahdil olarak olarak vermek tedir.Hasan Cemali Baba nın Belediye başkanlığı yaptığı yıllarda makamında Bektaşi giysileri oturduğunu yazmaktadır. Bazı hal ve hareketleri ilede Bektaşi babalarının tepkisini çekmiş töreyi bozmakla suçlanmıştır.İki kadınla evlenmiş. hatta kendisine intisap ederek müridi olan bir kadını yine Bektaşilik anane ve usulunce kendi öz evladı olup nikah düşmiyeceği halde nikahı altına almıştı.Hece ve aruz vezni ile şiirler yazmış.Pek çok gayri müslimi Müslüman olmadan evvel Bektaşi yapmıştır.O gizlice vezirleri,paşaları,hatta edip ve şairleri muharrirleri Bektaşi yapmıştır.Vahit Lütfinin kaydına göre 90 yaşını hayli aştığı belirtilmektedir.O halde bu kayıttan yola çıkarak onun 1928 yılına kadar yaşadığını ileri sürmek yanlış olmaz.

Bizim yaptığımız araştırmada yaşının bu yıllara çıkacağı gözükmektedir .Aslında Hasan Cemali gibi pek çok değerli kişilerin araştırılıp gerçeklerin ortaya çıkarılması gerekmektedir.

Tekirdağlı Hikmet Çeviğin kaydına göre 1879 yılında Belediye başkanı olmuştur. Tekirdağ Belediye meclisinin 10.6.1955 tarihli bir kararı ile 190.kışla altındaki göçmen evlerinin bulunduğu sokaklardan birine Hasan Cemali adı verildiğidir. Arapça ve farsça bilen Hasan Cemali nin bu gün bile Trakyada hala nefesleri Bektaşi meydanlarında söylenmektedir . Refik Ahmet Sevengil Çağımızın Halk şairleri kitabında doğum tarihini 1856 vefatını 1906 olarak vermektedir.

Elimizde ki kayıtlarımızda 45 adet nefesi bir adette gazeli bulunmaktadır

CEMALİ HASAN BABA

Tekfur Dağlıdır. Kürt Muhsin – zade Hasan Efendi dimekle ma ‘ ruftur. H. 1252 hilalinde ( 1836 / 37 ) tevellud itmiştir. Mukaddemleri ( üstün değerli insan ) bir müddet Tekfur Dağı Belediye Riyasetinde ( Belediye Başkanlığı) bulunub , sonradan Tarık-ı Bektaşiye intisab ( Bektaşi tarikatına girerek , bağlanarak ) ile tarıkınca babalık şerefine nail olmuştur.

Bu mecelleye ( burada ki manası , yazarın bu kitabına ) kayd olunmak üzere vakı olan taleb üzerine atideki eşar -ı dervişanelerini göndermiştir. ” Kelamından olur ma ‘ lum kişinin kendi mikdarı ” mısra -ı medlülünce bu eş ‘ ar anındır.

DİL – E BEYT ( DİL -İ BEYT )

Hakikat şehrine kestirme yoldan gitmek istersen

Cemal -i Bab -ı derğah Hacı Bektaş Veli ‘ den gir.

Hasan Cemali’nin bu Tekirdağdaki mezarı otagarın alt yanındaki yetiştirme yurdunun arsasındaki çöplük olarak kullanılan yerde imiş.Buradan mezarlık sökülürken naşının ve mezar taşalrının ne olduğu bilinmemektedir.Kabrin baş ve ayak ucunda ki taşların hayli büyük olduğunu ve üzerinde bazı yazılar olduğun Araştırmacı yazar Mehmet Serez hatırlamaktadır.Bir mezar taşına ve naşına sahib çıkılamamıştır.

Aşağadaki şiirler Amucaların eski yazı ve yeni yazı ile nefes defterleri ile yine aynı toplumun bireylerinden tercüme edilen Mustafa Ozan’ın Kırklarelili Hasan Hüseyin erdem den aldığı defterden, Veli İnal Baba nın eski yazıile yazılmış nefes defterinden, Refik Engin’in çeşitli kişilerden topladığı şiirleri, ,Aydın Oy’un yayımladığı yüzyıllar boyunca ekirdağ şairler ve yazarlar eserinden,Sadettin Nusret Ergun’un Bektaşi Kızılbaş Alevi şair ve nefesleri eserinden ,Vahid Lütfi Salcı’nın Halk bilgisi Haberleri dergisinde yayımladığı Kızılbaş şairler makalesinden,Kırklareli’nin Çeşmekolu köyünden Kablı Mustafa lakablı bir Bektaşi muhibinin defterinden toplanmıştır.

Gelin ey canlar bâtın dilinden

Hû çekelim Hacı Bektâş aşkına

Aşk ile şevk ile cân-ü gönülden

Dost Balım diyelim Pirdaş aşkına

Şâh-ı aşka yeten erer murada

Mihneti zevk etmiş gönül safâda

Sun Sâk-i ezel Kerb-ü Belada

Şah Hüseyn’e olan yoldaş aşkına

Erkan-ı pîre gel aba giyelim

Kudret lokmasını şahtan yiyelim

Bir ağızdan canlar Hak Hak diyelim

Hayder’e yetişen kardeş aşkına

CEMALİ Hak’kadır niyazlarımız

Âgaza başlasun dilbazlarımız

Tâ arşa dayansın âvazlarımız

Hü diyelim Bektâş aşkına

Mazharı feyz alır muhip muhipten

Mürşidinden sefa nazar aldıkça

Gönül istediğini verir ne şüphe

Mürşidinden sefa nazar alıkça

Sakiyi mahlka bezmi sefâ da

Meclisi irfana sundukça bade

Bir dergahı Ali feza rezale

Mürşidinden sefa nazar alıkça

Meydan kürşat olmuş ayn-ı ceminde

Oturur cümlesi yeksar yerinde

Mürşit huzurunda niyaz edince

Mürşidinden sefa nazar alıkça

Devran eder saki elde peyale

Sundukça neşeler gelir kemale

Muhabbet ederiz CEMAL CEMALE

Mürşidinden sefa nazar alıkça

Ziyareti Hazret-i Hükâr’a gittim

Dergeh-i sultana eriştim şükür

Şeş cihetten geçtim menzile

Sâhib-i meydâna eriştim şükür

Kırklar meydanında var bir işâret

Kırk budakta zuhur eden beşâret

Kırk makamı bir ettim nezâret

Esrar-ı sübhâna eriştim şükür

Resul Dede Güvenç Abdal Buz Baba

Ak eşik altında Kadıncık Ana

Cem olmuş bilcümle ervah-ı uzmâ

Lâhûtî seyrana eriştim şükür

Baş kesüp haikat şehrine girdim

Bir kubbe altında iki er gördüm

Şah kalender Balım Sultan’dır virdim

Mürşid-i irfâna eriştim şükür

CEMALİ mürşidim Nâf’i derdlerde

Dermânı yetiren rûy-i zerdlere

Tekye-i ezelde civanmerdlere

Hû civanmerdâna erdim şükür

Bektaşilik kolay zannetme aşık

Tarik-i nazanin sırrı lâ feta

Eline beline diline sadık

Olmayan Bektaşi tariktir câ nâ

Şeriat bab’ından görmeyen aşık

Tarikat sırrına ermeyen aşık

Marifet ab’ından yunmıyan aşık

Hakikatte kamil değildir asla

Dört kapıyı kırk makamı bilmeyen

Mirac-ı hakikat nedir görmeyen

Muhammed -Ali’ye secde kılmayan

İblisin taat’i hebadır heba

Hacı Bektaş erkânına girelim

Hakikatın pazarını görelim

Deste deste güllerin derelim

Muhammet bahçesi sefadır sefa

CEMALİBABA her dem seçer kallaşı

Cevherle karışmış olsa çay taşı

Taklit kabul etmez asla Bektaşi

Kem ayarı tanır çeşmi urefa.

TEVFİK BEY BABA

Tevfik Bey Baba’nın Amuca Bektaşileri için önemi büyüktür.Amuca kabilesinin 1868 yılından bu yana hizmeti geçmiş kişleri arasında Abdal Ahmet Baba ,Halife Cafer baba ,Tevfik Bey baba ilk sıralarda yer alırlar.

Kendisi Amuca Kabilesinden olmamakla beraber tüm kendisine bağlı olanların büyük çoğunluğunu hep Amucalar oluşturmuştur.

Kırklareli’ne bağlı bazı Amuca Bektaşileri halâ Bey Baba erkanı güdüyoruz derler. Aslında yeri gelmişken bu yanlışlarını düzeltmek istiyoruz.Aşağıda kayıtta Tevfik Bey Baba’nın Babalık icazetnamesini kimden aldığı yazıl mamıştır.O zamanın meşur Halife babası Nafi Baba’dan Babalık aldığını söyliyebiliriz.Bey baba sadece erkan açarken kendine has usul ve kaideler yapmış.Bu uygulamanın halâ sürdüğünü o yöre muhabbetlerinde bizzat görmüştüm. Erkan aynı , fakat uygulamada çok küçük ayrıntıları vardır.Tevfik Bey Baba ile Abdal Ahmet Babanın uyguladığı erkân Halife NAFİ BABA nın erkanı yani bu erkan aynı zamanda MEHMET ALİ HİLMİ Dedebabanın erkanından başka bir şey değildir.

1837 yılında doğmuş 1896 yılında Trablusgarb’ta 59 yaşında Hak’ka yürümüştür.

Baba adı Hacı İsmail ağa ,ana adı Hatice Hanımdır.Trablusgarb’ a sürülme nedeni olarak Amucalar şu nedeni söylüyorlar.Cami ezan okuyan hoca ya riyakâr bu işi para için yapıyor içtenlikle ezanı bile okumuyor dediği rivayet ediliyor.Bu konu Pir Sultan’ın bir hikayesi ile karıştırılmış olabilir.

Bu iddaları doğrulıyan bir yazılı kayıda Vahid Lütfi Salcu’nın 1943 yılında yayımladığı Türk Amacı dergisinde raslamaktayız.Kayıdı aynen yazıyoruz.

Tevfik Bey Baba’nın Kırklareli’nde okunan ezânı ve hocaları tahkıyr ettiği için “şer’i şerife mugaayir ve dilhâh-ı âliye muhalif harekatından dolayı” 1312 yılında (1896) yılında Trablusgarb’a sürgün edilmiştir.

Trakyada bulunan Amuca Bektaşi tarafından merak edilen bir kişi olduğu için Vahid Lütfi Salcı’nın Gizli Türk Töre oyunları kitabından aynen yazıyoruz.

Tevfik bey baba bütün Trakyanın en mâruf ve hattâ <> BİR Alevi ve Bektaşi şahsiyetidir.Ona sünnilere karşı <> ve <> ın sönmez gayzı olduğu kadar ,bu yüzden halifelere karşı yenilmez bir kini vardır. Bunu, bütün hayatında göstermiş ve bunun içindir ki Abdül Hamit devrinin tatbikatına urayarak Tablus garba sürgün edilmiş ve orada ölmüştür.

Kendisinin şairlikteki iktidarı meşhur Kırklareli’li Hasibi’yi tanzir ve onun meşhur bir gazeleni tahmis edecek kadar kuvvetli olduğu kadar da halk şiirlerinin lirik bir nevi olan <>nde de kifayetini pek ziyade gösterebilmiştir.İlim sahasında da nice zamanın alimlerinin hürmetini kazanmış olmakla derecesini ispat etmiştir.Reşit Akif Paşa gibi yüksek bir şair ve ilim adamının karısı ile beraber ona intisap ederek <> almış olması sözümüze güzel bir delil olsa gerektir.

Tevfik bey baba tarih yönünden de pek müdekkik bir şahsiyettir.Bütün Türk ve adetlerinin eski kaynaklarını kendi tetkiklerile bulmuş ve bunların üzerine işlemesini bilmiştir.Trakya daki Babaeski kasabasında bulunan <> hakkında pek önemli incelemeler yaparak bu büyük Türk fatihinin 93 harbinde (1877) ,Rusların işkali esnasında tekkesinin <> olduğu iddasile kilise tahvil olunarak bir kule yaptırılıp çan takılması üzerine Ruslar nezdinde teşebbüslerde bulunarak Sarı Saltığın Türk olduğunu ve makamının Türk evliyası makamı bulunduğunu ispat ederek çanı indirttiği eski Edirne vilayeti dosyalarında olduğu gibi bu gün sağ bulunan şairin torunu Bay <> da teyi d etmektedir.Bu yüksek şahsiyetin <> ve << Tevfik Beybaba olmasının aslı; kendisinden esasen Kırım'ın bahçe saray kasabasına bağlı <> köyünden olup o zamanki Rus mezaliminden İstanbul’a sığınan Hacı İsmail beyin sulbünden >> doğmuş olmasıdır.

Şairin babası Türkiye ye hicretinden sonra Kırklareli’ye bağlı <> ve<> çiftliklerini satın almış olduğundan kendisinin vefatı üzerine oğlu Tevfik bey Trakyaya nakletmiştir.

Tevfik bey, eski Sivastopol muharebesinde , kendisi tarafından iaşeleri temin edilmiş olmak suretiyle yirmi atlı ile gönüllü olarak iştirak etmiştir.Sivastopol muharebesinden döndükten sonra sonra dır ki Köprülü Mehmet Paşa ahvadından ve Mevaliden Hacı Hüsnü beyin kızı ile evlenmiş ve bundan sonra Bektaşi tarikatın intisap etmiştir.

Mürşüdi Filibeli maruf( Bağdadi zade Mehmet efendi) dir.

Şair Bektaşi tarikatına intisaptan hayli zaman sonra da <> alarak, bu suretle bu <> artık<> olmuştur.

Tevfik beybaba aynı zamanda bir masandu da!.ceylan derisi üzerine yazılmış 1275 tarihli bir mason diplaması olduğunu torunu bay <> bize bildirmişti.

Tevfik bey babanın tasavvufi imi, şahsi,ve edebi hayatını anlatmak burada uzun gider.Onun Bektaşi tarikatına dair inançları tarihi menkibelerle yaymıya çalışan ve ilmi itabı ile salahiyetli bir zat lisasından çıkmış olduğu anlaşılan pek kıymetli birkaç lisanından çıkmış olduğu anlaşılan pek kıymetli birkaç nefesini buraya dercdiyoruz.Türk tarih ananelerinin büyük macera ve menkibe lerinde yer tutan iki büyük Türk kahraman ve fatihlerini, inandığı mezhebin tetkik ettii tarihin esaslarına dayanarak şöyle anlatıyor.

Horasan’dan bir irşet göründü

Rûmeli serdarı Seyyid Ali’ye

Alem verdi camesini büründü

Rûmeli serdarı Seyyid Ali’ye

Seyyid Ali Sultan Kırklara baştır

Dergâhında usûl erkân tiraştır

Gâip erenleri Hazır yoldaştır

Rûmeli serdarı Seyyid Ali’ye

Kırklar bile geldi hizmet eyledi

Şahım cümlesine himmet eyledi

Gazi Evronos’da bî’at eyledi

Rûmeli serdarı Seyyid Ali’ye

Seyyid Rüstem Gazi Oldu kazı’iasker

Binbir oklu Ahmet Baba bir er

Kanber Ali baba olmuştur kanber

Rûmeli serdarı Seyyid Ali’ye

Ariz Baba küdum çaldı Hû çekdi

Kara Baba anda sancağın dikti

Gazi Mihal geldi yüz suyun dökti

Rûmeli serdarı Seyyid Ali’ye

Balım Sultan Mürsel baba gûlamı

Seyyid Ali cümlesinini İmamı

TEVFİK eyler tehiyyâtü selâmı

Rûmeli serdarı Seyyid Ali’ye

Hakikat testinden şarap içenler