HACI BEKTAŞIN ÖLÜM GÜNÜ VE MERASİMİ

Vilayetname ‘de Hacı Bektaş Veli’nin ölümü şöyle anlatılmaktadır: Hacı Bektaş vefat edeceği gün … halifesi Sarı İsmail’i çağırır ve şöyle der:
’’Bugün Perşembe ve ahrete göçeceğim ,göçünce kapıyı ört dışarı çık. Çiledağı tarafını gözle, oradan bir boz atlı gelecek ,yüzüne yeşil nikab urunacak ,bu zat atını kapıda bırakıp içeriye girecek,bana Yasin okuyacak ,attan inip selam verince selamını al,onu ağırla,hulle donundan kefenimi getir. Beni o yıkar, beni yıkarken su dök ,yardım et ona, ceviz ağacından tabut yapar, beni tabuta kor, ondan sonra beni gömün ,onunla söyleşmeyin sakın, öğüdümü tut, ölümümden sonra bin koyunla yüz sığır kurban et, bütün halkı çağır, hizmet et, onları doyur, yedinci günü kırkıncı günü helva dök, ( Burada geçen cümlelerden Türk örf ve adetlerinin ne kadar eski ve İslamiyet ile iç içe geçerek hala sürdürüldüğünü görmekteyiz.) korkma erin harcı kesilmez. Ne kadar mürid, muhib varsa davet et, onları topla, öğüt ver, ağlamasınlar…..’’Hünkar Hacı Bektaş Veli: ‘’Biz ölmeyiz suret değiştiririz’’ diyerek onu teselli etti.Sonra Tanrı‟ya niyazda bulundu. Peygamber‟e salavat getirdi. Kendisi kendisine Yasin okudu, Tanrıya can verdi. Hacı Bektaş’ın vasiyetiyle söyledikleri aynen çıkar. Yüzü örtülü bir zat onun defni ile alakadar olur. İsmail kendini tutamayıp bu zat‟a kim olduğunu sorar, o zat ısrara dayanamayıp yüzünü açar .S arı İsmail, birden karşısında Hacı Bektaş’ı görür. Atının ayağına düşer yalvarır, bağışlanmasını ister. Ancak; Hacı Bektaş:
“ Er odur ki ölmeden ölür,kendi cenazesini kendi yıkar, sende buna gayret et’’ diyerek birden gözden kaybolur.

7 ULU OZANIMIZ Alevilikte yedi ulu ozanımızın kısa hayat biyografileri.

7 ULU OZANIMIZ
Alevilikte yedi ulu ozanımızın kısa hayat biyografileri.

SEYYİD NESİMİ (1369 – 1417)
Bağdat’yn Nesim Kasabası’nda yetişmiş, Diyarbakır bölgesine yerleşen Türkmenlerdendir. Halep’te Hallac-ı Mansur’un düşüncelerinin iz sürücüsü olduğu için kafir sayılıp derisi yüzülerek öldürülmüştür.
Nesimi, Hurufi’dir. Fazlullah Hurifi’ nin görüşlerini benimsemiştir. Varlık birliği görüşünü savunan, kişi ile tanrı arasında bir nitelik yükleyen inanç arasında bağlantı kurar. Tanrının yetkin (Kamil) insanda görüldüğü tasavvufi görüşünü benimser.
Başlıca eserleri Türkçe ve Farsça divanlardır. Azeri asıllı Türkmenlerdendir. Katledilme sırasında rivayete göre derisi eline verilip giderken, Halep’in 12 kapısından aynı anda çıktığı görülmüştür. Yolda birisine

“Gerçek Kabe’nin yolcusuyuz.” Elinde yüzülmüş derisini göstererek “İhramımız budur” dediği beyti meşhurdur.

ŞAH HATAYİ (Şah İsmail) (1487 – 1524)

Yedi Ulu’lardan Şah Hatayi; 1487 yılında İran-Erdebil’de doğdu. Anadolu’daki Alevi cemlerinde nefesleri en sık yer alan ululardandır. Babası Şeyh Haydar, anası Akkoyunlu hükümdarı Uzun Hasan’ın kızı Alemşah Halime Begüm Sultan’dır.
Osmanlı Padişahı Yavuz Sultan Selim’le 19 Mart 1514’de yaptığı Çaldıran’daki savaşı kaybetti. Bu onun için sonun başlangıcı oldu. 1524’de 37 yaşında iken Azerbaycan’da Hakk’a yürüdü. Cenazesi Erdebil’e götürülerek, dedesi Şeyh Safiyüddi’nin türbesi yanında toprağa verildi.

Şah Hatayi çok iyi bir eğitim almıştır. Hz. Ali ve Hacı Bektaş Veli üstüne pek çok içtenlikli nefesler yazmıştır.

FUZULİ (1504 – 1556 )

Asıl adı Mehmet olan Fuzuli; 1504 ‘de Kerkük’te doğdu. Kerkük’te Bayat Türkmen boyunun Karyağdı soyundan gelmektedir.
?iirlerini hem Türkçe, hem Arapça hem de Farsça yazan Fuzuli’nin en başarılı eserleri Türkçe yazılmış olanlarıdır. Fuzuli; yalnızca Türk ve Fars edebiyatında değil, dünya klasikleri arasında da saygın bir yer almış ozandır.
Bir gönül eri olan Fuzuli; yaşamı süresince Kerbela ve Bağdat çevresinden ayrılmamış, bir süre Hz. Ali’nin türbesinde türbedarlık yapmıştır.
Kitaplar Fuzuli’nin en büyük dileğinin Kerbela’da ölmek olduğunu yazar. Fuzuli yakın çevresine Hz. Hüseyin’in türbesinin yanında toprağa verilmeyi ve mezarına taş konulmamasını vasiyet etmiştir. Kendisi veba hastalığı salgınında Hakk’a yürümüş ve vasiyeti yerine getirilmiştir.

Kerbela Olayı’nı anlatan “Hadikat-ü Süeda” (Mutluların Bahçesi) en önemli eserlerindendir.

YEMİNİ (15. yüzyıl sonu-16 yüzyıl başı)

Yemini 15. yüzyılın sonu ile 16. yüzyılın ilk yarısında Tuna Irmağı yörelerinde yaşadı. Çeşitli kaynaklar tarafından asıl adının Ali olduğunu, Akyazılı İbrahim Dede zaviyesinde hizmet ettiğini ve “Yemini” mahlasını kullandığını yazar. Demir Baba Velayetnamesi’nde adı “Hafız Kelam Yemini” olarak geçer. Bundan da Kuran’ı ezbere okuduğu anlaşılır.

Hz. Ali’nin mitolojik yaşamını konu edinen Faziletname adlı kitabı 7300 beyitten oluşmaktadır. Kitap bir erdem kitabıdır. Bu kitap, Hz. Ali’nin yaşamının, Ehlibeyt ve Ali sevgisinin yoğun işlendiği temel eserlerinden biridir. Bu eseri Kitab-ı Erdem (iyi ahlak kitabı) olarak niteleyenler kitaptaki doğruluğu, dürüstlüğü, alçak gönüllülüğü yaşam biçimi ve inanç biçimi haline getirmesinden dolayı Yemini’ye daha bir saygı duyarlar.

VİRANİ (16.yüzyıl)

Doğum ve ölüm tarihi belli olmayan Virani’nin; 16. yüzyılda Eğriboz adasında doğduğu söylenir. Hurufiliği benimsemiş bir Bektaşi ozanı olan Virani; bir süre Necef’te Hz.Ali’nin türbesinde türbedarlık hizmeti vermiştir.
Virani; Balkanlarda Demir Baba’dan babalık icazeti almış, Hz. Ali tutkusunu dile getiren çok sayıda şiir yazmıştır
Bazı araştırmacılar, yazılarında Virani’nin aruz vezni ile 300’e yakın şiir söylediğini ve koca bir divan oluşturduğunu bildirerek Ozan’ın az çok öğrenim görmüş olduğunu belirtirler.

Virani’ye göre, evrende ve bütün nesnel varlıklarda görünen Hz. Ali’dir.

PİR SULTAN ABDAL (16. yüzyıl)

Pir Sultan Abdal’ın 1500 yıllarında doğduğu tahmin ediliyor. Doğduğu yeri ise kendisi şiirlerinde, “Benim Aslım Horasan’dan Hoy’dandır” diyerek belirtiyor.
Asıl adı Haydar olan Pir Sultan Abdal’ın Sivas’ın Yıldızeli’ne bağlı Banaz Köyü’nden olduğu söylenir. Pir Sultan’ın yaşamı Alevi Bektaşi toplumunun söylencelerine dayanır.
?iirlerinden ise Safevi Devleti hükümdarı ?ah İsmail’in oğlu olan ?ah Tahmasb zamanında yaşadığı anlaşılır.
Pir Sultan Abdal, döneminin toplumsal sorunlarına eğilmiş, bunları kendisine konu edinmiş, çıkış yolları aramış, yer yer şiirini sanatını da bu uğurda aracı yapmış bir ozandır. Bu nedenle halkla, halkın sorunlarıyla özdeşleşmiş ve bütünleşmiştir.

Pir Sultan Abdal, Osmanlı zulmüne karşı Anadolu halkının sıkılmış yumruğudur. Haksız gidişe “dur” diyen bir haykırıştır.

KUL HİMMET (16. yüzyılın ikinci yarısı)

Kul Himmet; Tokat’a bağlı Almus ilçesinin bugünkü adı Görümlü Kasabası olan Varsıl Köyü’ndendir. 16. yüzyılın ikinci yarısında yaşamıştır. Kul Himmet bütün nefeslerinde Hz.Ali, 12 İmamlar ve Hacı Bektaş Veli’yi büyük bir içtenlikle anlatır.
Kul Himmet’in nefesleri de diğer ulu ozanların nefesleri gibi her Alevi ceminin vazgeçilmez nefesleri arasındadır.
İyi bir tekke ve tarikat eğitimi gören Kul Himmet’in, Pir Sultan Abdal’a bağlı olduğu, onun çevresinde yetiştiği, müridi olup O’nu izlediği şiirlerinde açıkça ortaya çıkar.
Halk ozanlarında Alevi Bektaşi olmayanlar bile onun etkisinde kalmış, ona yakınlık göstermiştir.

Kul Himmet; tarikat ışığında beliren insan sevgisini Hacı Bektaş Veli üzerinde yoğunlaştırarak nesnel duruma getirmiş, tanrı kavramını bir varlık olan insanla özdeşleştirmiştir

TAHTACI SÜREĞİ (YANYATIR VE HACI EMİRLİ OCAKLARI) VE SAMAH ÜZERİNE BİR KAÇ CÜMLE:

Alevilerin en meşhur ve kabul gören iki cümlesi vardır bunlar
1-Yol bir sürek binbir
2-Yol cümleden uludur.
Alevilikte yol “ Hak- muhammed- ali” yolu olarak adlandırılır
Alevi yolunu, süreğini ve Alevilikteki “1001”i bilmeyenler, eksik veya yanlış bilenler kendilerini hep bir hatanın içinde bulurlar. Benim bildiğim veya benim uyguladığım doğru Aleviliktir diye dayatmada bulunmaktadırlar. Oysa Alevilik Dedeler ve Ocaklar temelinde şekillenmiş ve 1001 sürekli olarak bu güne kadar gelmiştir. Hiçbir süreğin diğeri ile uyumu veya ritüel birlikteliği söz konusu edilmemiş. Onun içinde amaç Yol’a ibadettir anlamında YOL CÜMLEDEN ULUDUR sözü söylenmiştir. SÜREK Yol için yapılan ve inanılan şekilsel ritüellerdir. Bunu şu şekilde söylemekte mümkündür. Alevilikte amaçlanan şekilsel ve bölgesel anlamda ibadet birliği değil. Yol’a ibadet edilmesidir. Sen “Hak-Muhammed-Ali” yoluna ibadet et şekli ve içeriği çok da önemli değildir denmektedir. Ve bu iki cümleden anlaşılması gerekende aslen budur. Ama çokça gördüğümüz ve rastladığımız olay ise sürekler arası çekişme ve benimki daha doğrudur, Asıl Alevilik bu şekildedir, dayatmasıdır. Bunlar Alevilik hakkında yeterli bilgisi olmayanların söyledikleridir. Bu yolun uluları YOL BİR SÜREK BİNBİR- YOL CÜMLEDEN ULUDUR derken bu çok çeşitliliğin Aleviliğin güzelliği olduğunu anlatmak istemişlerdir. Bin bir olan süreğimizi tektipleştirmeye çalışanlar aslında Alevilik yoluna zarar vermektedirler.
TAHTACILARDA SAMAH: Öncelikle belirtilmesi gereken Semah değil Samah olarak söylenmesi gerektiğidir.
Tahtacı süreği Samah’ı ikiye ayırır.
1-İçeri samahı
2-Dışarı samahı (Yoz samah veya bazı bölgelerde Mengi)
İÇERİ SAMAHI:
Cem töreni yapılırken on iki erkan yetirilirken dönülen samahtır ve ibadet olarak kabul edilir. Ve Cemlerde Samah üçlemesi yapılır bu erkan yürütmedir.
DIŞARI SAMAHI: (Yoz samah veya mengi)
Cem törenleri haricindeki toplantılarda dönülen samahtır. Amaç Yola bağlılıktır, yolu sevdirmektir. Yolu gençlere öğretmek ve onların ilgisini yola çekmek için dönülür.Burada on iki erkan yürütülmediği için bu dönülen samah ibadet sayılmaz, Onun için Tahtacılar her toplantıda, her ortamda, aşka gelip oynamak istediklerinde, Düğünlerinde ve diğer hayırlarında sürekli samah dönerler.
İŞTE Tahtacıların her ortamda döndükleri bu yoz samah ve Mengi’ye diğer bazı sürek mensupları Samah İbadettir, ulu orta dönülemez, Bunu kabul etmiyoruz Vs. söylemlerle Tahtacıları eleştirmektedirler. YOL CÜMLEDEN ULU VE YOL BİR SÜREK BİNBİR ise hangi hakla eleştiriyorlar anlamak mümkün değildir.